Ken je dat moment? Je staat boven een eenvoudige putt, alles voelt goed… en poef, je hand maakt een rare beweging. Bal naast de hole. Frustrerend? Zeker. Maar wist je dat dit misschien helemaal niet in je hoofd zit? In onze nieuwste GolfPraat (nr 63 / 1 september online) doken we samen met neuroloog én golfer Erik van Wensen in het mysterie van de yips – en ontdekten we dat het verhaal heel anders in elkaar steekt dan jarenlang gedacht.

Inleiding

Voor de nieuwe GolfPraat-opname gingen we maandag 11 augustus 2025 naar Amersfoort. We hadden een afspraak met de initiatiefnemer van het Sport Dystonie Centrum, neuroloog Erik van Wensen. Sportdystonie? Ja, sporters die last hebben van overmatig en onwillekeurig samentrekkende spieren, waardoor hun prestaties negatief worden beïnvloed. Het gaat hierbij om een neurologische bewegingsstoornis.

Yips

Erik van Wensen doet al jaren onderzoek naar Taak-Specifieke Dystonie (TSD) bij sporters: een bewegingsstoornis die zich alleen voordoet bij het uitvoeren van een specifieke handeling. Golfers kennen TSD onder de naam yips. Hierbij vertoont de fijne motoriek tijdens een bepaalde taak een oncontroleerbare hapering.

De meest voorkomende yips bij golfers treedt op bij het putten, maar het kan zich ook voordoen bij chippen of bij slagen met ijzers en/of de driver. Deze oncontroleerbare beweging zorgt ervoor dat de golfbal niet doet wat de speler verwacht of wenst (bijvoorbeeld een mislukte putt of een afwijkende balvlucht).

Psychologisch of neurologisch?

Al decennialang hebben (top)sporters, zowel amateurs als professionals, last van yips. In Nederland zijn onder meer schaatser Gerard Kempers (zwabbervoet) en golfer Joost Luiten (putten) ermee bekend. Yips komt ook voor bij darters, biljartspelers, tennissers en basketballers.

Van oudsher wordt yips gezien als een psychologische aandoening. De Amerikaanse sportpsycholoog Bob Rotella schreef in zijn bestseller Golf Is Not a Game of Perfect dat yips geen neurologische oorzaak heeft, maar ‘tussen de oren’ zit. Hij baseerde zich daarbij op de kennis van destijds.

Tegenwoordig is er meer bekend over yips, al is het onderzoek nog beperkt. Van Wensen, zelf een begenadigd golfer, onderzocht zijn eigen yips nauwgezet. Als neuroloog constateerde hij dat zijn yips bestond uit een extra beweging bij het inzetten van de fijne motoriek. Hij legde ook yips van andere golfers vast op video en toonde deze aan collega-neurologen. Zijn vraag: heeft yips een psychologische of neurologische grondslag? Het antwoord was unaniem: yips is neurologisch. Bewegingsstoornissen door psychologische oorzaken (bijvoorbeeld angst) leiden tot andere of juist minder bewegingen. Alleen neurologische bewegingsstoornissen veroorzaken een extra beweging. Conclusie: yips is geen psychisch probleem, maar een neurologische bewegingsstoornis.

Aantal golfers met yips

Extrapoleert Van Wensen de uitkomsten van zijn onderzoek naar alle Nederlandse golfers, dan zouden ruim 40.000 golfers last moeten hebben. Het gaat vooral om golfers die al jaren spelen en een lage handicap hebben of professioneel zijn. Door training, herhaling en perfectionering, bijvoorbeeld van de puttingstroke, kan yips ontstaan bij taakgerichte handelingen waarbij verfijnde motoriek cruciaal is. Bij yips wordt deze fijne motoriek verkeerd aangestuurd vanuit de hersenen, waardoor een extra, oncontroleerbare beweging ontstaat.

Yips kenmerkt zich dus door een extra, ongecontroleerde beweging bij
fijne motoriek. Dit maakt het tot een neurologische bewegingsstoornis.

Help, ik heb yips!

Wereldwijd staat het onderzoek naar yips nog in de kinderschoenen. Van Wensen wil wetenschappelijk aantonen dat yips een neurologische bewegingsstoornis is. Daarnaast verkent hij behandelmethoden zoals hypnose, medicatie en aanpassing van de fijne motoriek.

Voor golfers is vooral dat laatste interessant. Wat als u last heeft van yips? Nee, u hoeft niet direct het medische circuit in. Ja, u neemt contact op met uw teaching pro!

De meest voorkomende vorm bij golfers is de putting yips. De golfpro kan helpen om deze te ‘omzeilen’. Dat kan door bijvoorbeeld de grip van de putter te vervangen, de manier van vasthouden te veranderen (pencil-greep, reverse-overlap, two-thumbs) of door te werken met een lange steel (broomstick putter). De kans is groot dat de yips hierdoor verdwijnt – mits u oefent en traint.

Waarom werkt dit? Bij een andere grip (bijvoorbeeld GolfPride Reverse Taper) of een broomstick putter worden andere spieren gebruikt. De verfijnde motoriek waarin de yips ‘zit’, wordt daarmee omzeild. De yips is dan niet genezen, maar wel geneutraliseerd.

Last van putting yips?
Ga naar uw golfpro!

Funding-event op De Rosendaelsche

Op de Rosendaelsche golfclub te Arnhem wordt maandag 15 september 2025 een golfdag georganiseerd dat in het teken staat van de yips. Naast een rondje golf, op een van de mooiste golfbanen van Nederland, wordt ook een mini-symposium en een diner met een veiling georganiseerd. De sprekers Mitchel Kevenaat (sportpsycholoog/ Head First Golf) en ex-schaatser Beorn Nijenhuis (ex-Olympisch schaatser en yips-onderzoeker) zullen de aanwezigen bijpraten over yips bij golfers. De veiling wordt geleid door onze collegs’s van Podje Golf (Gerard en Sietse). Het geld dat ‘opgehaald’ wordt komt ten bate aan het wetenschappelijk onderzoek naar yips van Eric van Wensen. 

@BeatTheYips – leer mee, speel mee, draag bij en eet mee!
Deelname kost € 300 per persoon of € 1200 per flight. Meer informatie en/of inschrijven via e-mail: verhees@westwoodonline.nl

Websites voor meer informatie dystonie/ yips

– sportdystoniecentrum.nl
– taakspecifieke dystonieën bij sporters (Dystonievereniging)
– yips (Gelre ziekenhuizen)